چرا روغن بايد عوض شود؟
روغن از زمان شروع به كار موتور در معرض اكسيده شدن و تجزيه حرارتي قرار گرفته و روغن پايه آن آلوده شده و از كيفيت آن كاسته ميشود و همچنين مواد افزودني استاندارد آن نظير مواد افزودني پاك كننده نيز، مصرف مي‌شوند. در اين حالت خاصيت روان كاري، پاك كنندگي و جذب ذرات معلق و ناخالصي‌ها، كاهش مي‌يابد. روغن بهران نيز از جمله روغن هاي با كيفيت در بازار است
آيا سياه شدن روغن نشان دهنده زمان تعويض است؟
اين تصور كه سياه شدن روغن نشانه خراب شدن و پايين بودن كيفيت آن است، صحيح نيست. اگر در دستگاه يا موتور خودرو روغن پس از مدتي تغيير رنگ ندهند و اصطلاحا سياه نشود، بايد در اسرع وقت آن را تعويض كرد، زيرا سياه شدن شدن روغن به علت خاصيت پاك كنندگي دوده ناشي از احتراق و جذب ذرات معلق و ناخالصي روغن موتور است. در غير اين صورت، ذرات ناخالصي و دوده روي قطعات متحرك موتور رسوب كرده و باعث جلوگيري از انتقال حرارت، ساييدگي زودرس قطعات، روغن سوزي، كاهش بازدهي و توان موتور مي شود.
عوامل موثر بر مدت كاركرد و زمان تعويض
بديهي است كه نمي توان يك نسخه واحد را براي تمام روغن ها، تمام خودروها و تمام شرايط رانندگي پيچيد، بلكه مقدار كاركردي كه روغن موتور مي تواند داشته باشد و عملكرد مناسبي نيز از خود نشان دهد، به موارد متعددي بستگي دارد، از جمله:
شرايط كاري موتور مانند رانندگي با سرعت بالا
رانندگي با بار بيش از حد استاندارد در جاده هايي با شيب زياد
در جا كاركردن زياد موتور (مثلا در راه بندان هاي سنگين)
رانندگي با سرعت بالا در هواي سرد پيش از گرم شدن روغن موتور
خاموش و روشن كردن موتور به دفعات زياد در هواي سرد و رانندگي در جاده هاي خاكي و گرد و غبار به مدت طولاني
كيفيت احتراق موتور (تنظيم به موقع پيشرانه و رفع ايرادات برقي و سوخت رساني)
كيفيت روغن موتور و نيز سوخت مصرفي كيفيت فيلترهاي هوا و روغن و تعويض به موقع آن ها
سوخت چه تاثيري در تعويض روغن دارد؟
سربي كه براي بهسوزي به بنزين اضافه ميشد، پس از ورود به روغن موتور باعث اكسيده شدن سريع تر روغن و افت كيفيت روغن ميشد كه خوش بختانه در حال حاضر حذف شده است. بنزين با اكتان پايين به دليل ايجاد احتراق ناقص، سبب اضافه شدن دوده به روغن مي شود كه اين موضوع نيز باعث كاهش خاصيت روان‌كاري روغن خواهد شد. استفاده از بنزين هاي سوپر متناسب با تكنولوژي موتور، اين مشكل را تا حدودي بر طرف مي‌كند.
آيا نوع روغن بر زمان تعويض موثر است؟
با پيشرفت تكنولوژي ساخت موتورها، شرايط كاركرد موتور از لحاظ افزايش دور، نسبت تراكم بالا، دماي احتراق بيشتر و فشار زيادتر به ياتاقان هاي ثابت و متحرك، سخت تر شده و اين موضوع، سازندگان روغن موتور را بر اين داشته است تا روغن هايي متناسب با تكنولوژي موتورها با زمان تعويض بيشتر توليد كنند. امروزه با توجه به استانداردهاي زيست محيطي، تبخير و كاهش سطح روغن موتور (كم كردن روغن) محدود شده و پديده سرريز كردن روغن به منظور تامين كسري آن نيز كاهش يافته است. از آن جا كه در بازار، انواع روغن ها با درجات و كيفيت هاي مختلف موجود است، بهتر است با رجوع به دستورالعمل كارخانه سازنده خودرو، نسبت به استفاده از روغن توصيه شده و تعويض به موقع آن با توجه به نكات بيان شده اقدام شود.
انتخاب روغن مناسب
براي انتخاب يك روغن موتور خوب، عوامل و پارامترهاي مختلفي بايد مدنظر قرار گيرد. يك روغن موتور مرغوب، داراي گرانروي (ويسكوزيته) مناسب و ضريب اصطكاك بسيار پايين بوده و توانايي روان كاري بخش هاي مختلف و قطعات متحرك موتور را داراست. ضمنا روغن موتور علاوه بر سازگاري با تركيبات پليمري موجود، بايد داراي اثرات بازدارندگي خوبي در برابر زنگ زدگي، خوردگي، اكسيداسيون و سايش باشد.
مشخصات روغن موتور
كلمه‌ي (API) مخفف عبارت (American Petroleum Institute) بوده و به معني موسسه‌ي نفت امريكا است. اين نام به نوعي تبديل به استاندارد و تعيين‌كننده‌ي سطح كيفي روغن‌هاي موتور شده است. براي موتورهاي بنزيني و ديزلي API داراي نمادي منحصربه‌فرد است.
براي موتورهاي بنزيني از حرف S و براي موتورهاي ديزلي از حرف C استفاده ميشود؛ بنابراين اگر روغن موتوري براي موتور بنزيني مناسب باشد به شكل API S شروع ميشود و روغن‌هاي مناسب براي موتورهاي ديزلي با عبارت API C آغاز مي‌گردند.
اما اين تمام ماجرا نيست و نمي‌توان ميزان كيفيت روغن را تشخيص داد. در اين استاندارد براي روغن موتورهاي بنزيني پس از حرف S يكي از حروف A تا N مي‌آيد و براي روغن موتورهاي ديزلي پس از حرف C يكي از حروف A تا J درج ميشود.
در اين طبقه‌بندي هرچه به سمت حرف A مي‌رويم از سطح كيفيت روغن كاسته ميشود و حركت به سمت حروف N و J نشانگر افزايش سطح كيفيت است؛ ازاين‌رو يك روغن موتور بنزيني با مشخصه API SN از بالاترين كيفيت و با مشخصه API SA از پايين‌ترين سطح كيفي برخوردار است.
اين طبقه‌بندي براي روغن موتورهاي ديزلي نيز از API CA كه داراي پايين‌ترين سطح كيفي است آغاز شده و به API CJ كه از بيشترين ميزان سطح كيفي برخوردار است ختم ميشود. ناگفته نماند كه براي موتورهاي ديزلي دو زمانه و چهار زمانه از اعداد ۲ و ۴ در مقابل آخرين حرف استفاده ميشود، براي نمونه روغني با مشخصه API CJ-4 براي خودروهايي با موتور ديزلي چهارزمانه توليد شده و به دليل داشتن حرف J از كيفيت بسيار بالايي برخوردار است